Τσε: Ο «αριστοκράτης» της επανάστασης

Τσε: Ο «αριστοκράτης» της επανάστασης

Είναι γνωστό- σε εχθρούς και φίλους -πως ο Τσε δεν ήταν ο κλασικός τύπος κομουνιστή ηγέτη του 20ού αιώνα. Δεν ήταν ο τύπος που έμεινε προσκολλημένος με την εξουσία και πέθανε γερασμένος γραφειοκράτης. Ήταν ο τύπος κομμουνιστή που θεωρούσε την επανάσταση μια διαρκή και αδιάκοπη διαδικασία που ολοκληρώνεται μόνο όταν και ο τελευταίος άνθρωπος σε αυτή την γη γνωρίσει την αξιοπρέπεια και την ευτυχία. Κατά αυτή την έννοια μπόλιαζε διαλεκτικά στην γραμμή ενός μαχόμενου αντικαπιταλιστικού ρομαντισμού τόσο την αντίληψη του Λ. Τρότσκι, όσο και την αντίληψη του Μάο. Ναι ήταν ένας τύπος από άλλο ανέκδοτο, ένας «αριστοκράτης» της επανάστασης και του κομμουνισμού ,που σαφέστατα δεν χωρούσε στα όρια της γραφειοκρατικής εκδοχής των σοσιαλιστικών πειραμάτων του 20ού αιώνα. Ένας τύπος αγωνιστή, επαναστάτη και ανθρώπου από μέλλον, ένα μέλλον λαμπρό και φωτεινό και όχι σκοτεινό σαν το δικό μας.

Δημήτρης Αργυρός (Συνεργάτης του Π.Κ. – Γιάννενα)

Ήτανε νέοι ήτανε νέοι, ήταν παιδιά

και έτυχε να “ναι και καλή σοδειά

Μανώλης Αναγνωστάκης

Είναι γνωστό- σε εχθρούς και φίλους -πως ο Τσε δεν ήταν ο κλασικός τύπος κομουνιστή ηγέτη του 20ού αιώνα. Δεν ήταν ο τύπος που έμεινε προσκολλημένος με την εξουσία και πέθανε γερασμένος γραφειοκράτης.

Ήταν ο τύπος κομμουνιστή που θεωρούσε την επανάσταση μια διαρκή και αδιάκοπη διαδικασία που ολοκληρώνεται μόνο όταν και ο τελευταίος άνθρωπος σε αυτή την γη γνωρίσει την αξιοπρέπεια και την ευτυχία. Κατά αυτή την έννοια μπόλιαζε διαλεκτικά στην γραμμή ενός μαχόμενου αντικαπιταλιστικού ρομαντισμού τόσο την αντίληψη του Λ. Τρότσκι, όσο και την αντίληψη του Μάο.

Ναι ήταν ένας τύπος από άλλο ανέκδοτο, ένας «αριστοκράτης» της επανάστασης και του κομμουνισμού ,που σαφέστατα δεν χωρούσε στα όρια της γραφειοκρατικής εκδοχής των σοσιαλιστικών πειραμάτων του 20ού αιώνα. Ένας τύπος αγωνιστή, επαναστάτη και ανθρώπου από μέλλον, ένα μέλλον λαμπρό και φωτεινό και όχι σκοτεινό σαν το δικό μας.

Διαβάζοντας όμως το βιβλίο του Δημήτρη Καλτσώνη «Ο Τσε για το κράτος και την επανάσταση», εκδόσεις τόπος μου δημιουργήθηκε η αίσθηση πως ο συγγραφέας επιχειρεί να στριμώξει τον οντολογικό κομμουνισμό του Τσε Γκεβάρα στα όρια του Μαρξισμού- Λενινισμού, δικαιώνοντας με αυτό τον τρόπο, διάμεσου του Τσε το Μαρξισμό-Λενινισμό, με την παβλίτσα που έλεγε και ο Κ. Πρέβε.

Όχι πως αυτό δεν είναι αλήθεια σε ένα μεγάλο βαθμό. Ναι ο Τσε Γκεβάρα ακολούθησε τον Μαρξισμό- Λενινισμό σε μεγάλο βαθμό, μόνο που αυτό δεν ήταν το καθοριστικό στην πορεία του. Το καθοριστικό στην πορεία του ήταν ο αλτρουισμός του, η επαναστατική δράση εδώ και τώρα, με όλα τα μέσα σε αντίθεση πολλές φορές με την Μαρξιστική- Λενινιστική πολιτική της ωρίμανσης των αντικειμενικών συνθηκών.

Το καθοριστικό ήταν στην περίπτωση του η οντολογική σχεδόν αντίληψη της δημιουργίας ενός νέου ανθρώπου, ενός κομμουνιστή ανθρώπου που θα έβαζε πάνω από όλα την ηθικά επαναστατικά κριτήρια και όχι τα υλικά ή τα εμπορευματικά. Για αυτό και μπορούσε να μιλάμε για μια «αριστοκρατία» της επανάστασης με τα πλατωνικά κριτήρια του όρου αριστοκράτης. Δηλαδή ενός ανθρώπου που δια της συμμετοχής του στα κοινά ξεφεύγει από το «σπήλαιο» της αγνοίας και των σκιών.

Μέσα από αυτή την οπτική αντικειμενικά ο Τσε τάσσεται στην κοσμοθεώρηση της γενικευμένης κοινωνικής αυτοδιαχείρισης, αν και για τον ίδιο αυτοδιαχείριση σήμαινε η «σοσιαλιστική» οικονομία της αγοράς με τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις επιχειρήσεις.

Σίγουρα η εμμονή του στην σταλινική παράδοση του «σοσιαλισμού σε μόνο μια χώρα»- παρόλο τον επαναστατικό διεθνισμό του- τον οδήγησε και αυτόν να ταυτίσει τον μεταβατικό κράτος και κοινωνία με τον σοσιαλισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορέσει να εμβαθύνει στο πλούτο των πειραματισμών και των απόψεων της επαναστατικής παράδοσης, κομμουνιστικής, αυτόνομης, ελευθεριακής και αναρχικής.

Πόσο μάλλον που και το καθεστώς της Κούβας ακολούθησε σε γενικές γραμμές την κλασική σταλινική πολιτική των διώξεων στους αντιφρονούντες. Παρόλα αυτά είναι ευρέως γνώστη η πρόσκληση που έκανε ο Τσε το 1962-63 στον Ε. Μαντέλ στην συζήτηση για τον προσανατολισμό της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Κούβα.

Ο Τσε μοιάζει με άγιος, μα δεν είναι παρά ένας άνθρωπος που πήρε πολύ σοβαρά το χρέος και το καντιανό καθήκον του, ως επαναστάτη, να σώσει τον κόσμο από τον όλεθρο και την εκμετάλλευση του κεφαλαίου. Και επειδή είναι όντως πολύ σπάνιες αυτές οι περιπτώσεις των ανθρώπων σαν το Τσε παραμένει ένα σύμβολο.

Ένα σύμβολο που όσο και αν εμπορευματοποιηθεί δεν χάνει το οντολογικό του βάρος. Απεναντίας αν δεν βρισκόμασταν στην εποχή της πλήρους εκκοσμίκευσης και απομάγευσης είναι πολύ πιθανόν ο Τσε να αποκτούσε «θεϊκές» και «μαγικές» ιδιότητες στα μάτια των καταπιεσμένων.. Ένας ακόμη χριστός να τους καθοδηγεί…

Ήτανε νέοι», Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης. Από το δίσκο «Της Εξορίας» (1976). Ερμηνεύει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Αφιέρωμα στους μεγάλους αγωνιστές της Κουβανικής Επανάστασης.

Οι δρόμοι ήταν σκοτεινοί και λασπωμένοι

το πιάτο στο τραπέζι λιγοστό,

το φιλί στο κατώφλι ήταν κλεφτό

και έρωτες μέσα στις καρδούλες κλειδωμένοι

Ήτανε νέοι ήτανε νέοι, ήταν παιδιά

και έτυχε να “ναι και καλή σοδειά

Τα βράδια ξενυχτούσαν στα υπόγεια,

και σβάρνα ολημερίς στις γειτονιές

αχ! τα σοκάκια εκείνα κι οι γωνιές

σφιχτά που φυλάξαν τα τίμια λόγια

Ήτανε νέοι ήτανε νέοι, ήταν παιδιά

και έτυχε να “ναι και καλή σοδειά

Δεν ξέρανε πατέρα, μάνα σπίτι, μάνα σπίτι

έναν δεν δίναν για το σήμερα παρά

δε ρίχνανε δραχμές στον κουμπαρά

δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη

Ήτανε νέοι ήτανε νέοι, ήταν παιδιά

και έτυχε να “ναι και καλή σοδειά

Τσε Γκεβάρα: Ότι υπάρχει στο Ελληνικό Διαδίκτυο